Objawy zespołu jelita drażliwego mogą przyjmować różne formy – od bólu brzucha i wzdęć, po naprzemienne biegunki i zaparcia. Właściwie dobrana dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu ich objawów i poprawie Twojego samopoczucia.
Regularność i rytm posiłków
Jednym z podstawowych elementów diety w IBS jest regularne spożywanie posiłków. Zalecane jest jedzenie 4–5 małych porcji dziennie, o stałych porach. Nagłe napady głodu, długie przerwy między posiłkami czy podjadanie w biegu mogą nasilać objawy, dlatego utrzymanie stałego rytmu jest bardzo ważne.
Mniej tłuszczów i cukrów prostych w diecie
Dieta osób z zespołem jelita drażliwego powinna być lekkostrawna i opierać się na produktach niskoprzetworzonych. Ogranicz tłuste potrawy, smażone dania, czerwone mięso oraz produkty bogate w cukry proste. Zamiast tego sięgaj po chude źródła białka, delikatne warzywa oraz gotowane lub pieczone potrawy. Tłuszcze nasycone zastępuj też olejami roślinnymi i orzechami. Tłuszcze roślinne jedz jednak w ograniczonych ilościach.
Błonnik – ostrożnie i nie każdy rodzaj
Błonnik w diecie osób z IBS powinien być stosowany ostrożnie. Nie każdy rodzaj błonnika będzie też odpowiedni. Błonnik rozpuszczalny, obecny m.in. w ryżu brązowym, truskawkach, ziemniakach, może łagodzić objawy i ułatwiać wypróżnianie1. Natomiast błonnik nierozpuszczalny – np. z otrębów pszennych czy surowych warzyw – bywa trudniejszy do strawienia i może nasilać wzdęcia. Dlatego warto wprowadzać go do diety stopniowo i obserwować reakcję organizmu. Jeśli wywołuje nieprzyjemne objawy, należy go ograniczać.
Dieta low FODMAP – czy zawsze konieczna?
Dieta o niskiej zawartości FODMAP, czyli fermentujących węglowodanów, może być pomocna u niektórych osób z zespołem jelita drażliwego. Polega ona na czasowym wykluczeniu produktów zawierających2:
- fruktany
- laktozę
- galaktany
- fruktozę
- poliole
Następnie należy je zacząć stopniowo wprowadzać i obserwować, które z nich wywołują objawy. W ostatnim etapie należy na stałe ograniczyć produkty, które nasilają objawy IBS. U wielu osób wystarczy jednak tak naprawdę lekka modyfikacja diety, bez konieczności pełnej eliminacji FODMAP.
Produkty drażniące – na co uważać?
Oprócz low FODMAP istnieje też wiele innych produktów, które nasilają problemy trawienne u osób z zespołem jelita drażliwego. Do najczęstszych należą: alkohol, kawa, zwłaszcza pita na czczo, sztuczne słodziki (sorbitol, mannitol, ksylitol)3 czy pikantne potrawy. Jednak ich tolerancja to bardzo indywidualna sprawa – to, co jednej osobie szkodzi, inna może jeść bez problemu. Dlatego dużą rolę odgrywa obserwacja reakcji organizmu.
Nawodnienie i napoje wspierające trawienie
Właściwe nawodnienie wspomaga pracę jelit i może łagodzić objawy u osób z IBS, zwłaszcza w przypadku zaparć. Zaleca się picie 1,5–2 litrów płynów dziennie, najlepiej w postaci wody niegazowanej4 lub naparów ziołowych. Dobrze tolerowane bywają herbata miętowa, koper włoski, melisa czy rumianek. Warto natomiast ograniczyć soki owocowe, szczególnie z owoców o wysokiej zawartości fruktozy.
Indywidualne podejście to podstawa
Nie ma jednej uniwersalnej diety dla wszystkich osób z IBS. Objawy zespołu jelita drażliwego mogą się różnić w zależności od formy IBS (zaparciowej, biegunkowej lub mieszanej), stylu życia, poziomu stresu i innych współistniejących chorób. Dlatego najważniejsze jest indywidualne podejście, oparte na uważnej obserwacji i konsultacji z dietetykiem lub lekarzem. Pomocne może być prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym zapisywane są zarówno spożywane produkty, jak i samopoczucie po posiłkach.
1 https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/ebook-terapeutyczny-zywienie-ibs-online.pdf
2 https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/ebook-terapeutyczny-zywienie-ibs-online.pdf
3 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38662159/
4 https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/ebook-terapeutyczny-zywienie-ibs-online.pdf
